Badania Operacyjne

CZYM JEST BIZNESPLAN Plan działalności jest systematyczną metodą rozpoznania i rozwiązywania przyszłych problemów. Nie jest to wszakże forma jakiegoś jasnowidztwa, które pozwala przepowiedzieć, co się zdarzy w przyszłości. Plan jest czymś wręcz przeciwnym: jest instrumentem dnia dzisiejszego wypracowanym w procesie prób i błędów wykorzystującym dotychczasowe doświadczenia i osiągnięcia spółki w celu realistycznego zarysowania scenariusza jej przyszłego rozwoju. Celem planu jest osiągnięcie najkorzystniejszego i jednocześnie praktycznego kompromisu pomiędzy tym, co firma pragnie robić a jej możliwościami. Pokaże on spółce, w jaki sposób wiążą się ze sobą różne posunięcia i jak jeden problem wpływa na inne. Biznesplan (ang. Business plan) jest specyficznym zbiorem ustaleń opisowych, analiz i prognoz, określającym cele firmy oraz zadania i sposoby postępowania zmierzające do osiągania tych celów w przyszłości, przy założonych uwarunkowaniach gospodarczych, kadrowych i innych. Traktowany jest jako podstawowy i nowoczesny instrument niezbędny do skutecznego i efektywnego kierowania firmą, FUNKCJE BIZNESPLANU Biznesplan spełnia dwie podstawowe funkcje: - Pierwsza to funkcja wewnętrzna, wyrażająca się tym, że biznesplan jest dokumentem niezbędnym w kierowaniu firmą i swego rodzaju przewodnikiem w działaniach personelu zarządzającego nią oraz narzędziem umożliwiającym sprawne prowadzenie działalności gospodarczej, Precyzując zadania i czynności, jakie powinny być wykonane, by osiągnąć cel przedsiębiorstwa, biznesplan umożliwia ustalenie realnych terminów wykonania wyznaczonych zadań oraz określenie osób odpowiedzialnych za ich realizację. Pomaga to zarządowi jednostki gospodarczej lub jej właścicielowi ocenić- przy współudziale i zainteresowaniu odpowiedzialnej kadry kierowniczej- przyczyny niewykonania zamierzonych zadań i przeprowadzić analizę zewnętrznych zagrożeń oraz działania konkurencji, jeżeli pewne odcinki planu nie zostały w pełni wykonane. Ostatecznie umożliwia to ustalenie słabych stron przedsiębiorstwa skłania dały personel zarządzający do określenia wspólnej strategii działania w celu poprawy sytuacji. - Druga funkcja ma znaczenie zewnętrzne. Funkcja zewnętrzna polega na prezentacji firmy wobec otoczenia, w którym firma funkcjonuje. Chodzi tu głównie o przedstawienie całości zamierzonych działań firmy wobec potencjalnych inwestorów, współpracujących przedsiębiorstw i innych partnerów oraz instytucji finansowych w razie ubiegania się o środki na sfinansowanie działalności. Banki wymagają, bowiem argumentów uzasadniających opłacalność kredytowanego przedsięwzięcia, a tym podstawowym argumentem jest biznesplan. Obie funkcje biznesplanu są z sobą ściśle powiązane. Funkcja zewnętrzna występuje głównie wtedy, gdy chodzi o pozyskanie funduszy na działalność firmy, funkcja wewnętrzna zaś występuje w każdym wypadku. Z biznesplanu inwestorzy i jednostki kredytujące powinny dowiedzieć się, jak firma ma zamiar wykorzystać uzyskane środki pieniężne w powiązaniu z całym potencjałem gospodarczym firmy, w celu uzyskania przewidywanych w planie rezultatów. Na cele zewnętrzne stosuje się przeważnie skróconą wersję biznesplanu, eksponującą głównie te elementy, które interesują inwestorów i mogą zachęcić ich do finansowania działalności firmy. BUDOWA BIZNESPLANU Nie ma jednego idealnego, ściśle określonego i z góry ustalonego wzorca budowy biznesplanu. Biznesplany poszczególnych przedsiębiorstw mogą, zatem różnić się znacznie od siebie. Ta różnorodność planów wynika z wielkości przedsiębiorstwa, ze struktury organizacyjnej jednostki gospodarczej, stosunków własnościowych firmy, branży, do której należy przedsiębiorstwo, rodzaju jego działalności i złożoności procesu gospodarczego oraz skali zamierzeń przyszłościowych. Ponadto jest różnica w formie biznesplanu opracowywanego dla nowych przedsiębiorstw, które mają być dopiero uruchomione, a biznesplanu dla istniejących już firm. W typowym biznesplanie jako komplecie dokumentów- mimo wszystkich wspomnianych już różnic- wyodrębnić można z formalnego punktu widzenia trzy oddzielne części: - wprowadzenie do biznesplanu, - zasadniczą część planu zawierającą charakterystykę firmy, jej działalności i otoczenia, w jakim działa, - materiały uzupełniające w formie załączników do planu. 1. Wprowadzenie do biznesplanu jest zamieszczone na początku całego zbioru dokumentów, lecz sporządza się je na samym końcu prac planistycznych. Wynika to z treści wprowadzenia, na którą składa się streszczenie i przegląd głównych tez planu, podstawowe dane liczbowe, spis treści. Na samym końcu umieszcza się stronę tytułową z określeniami nazwy dokumentu oraz firmy i jej adresu. 2. Zasadnicza część planu obejmuje zwykle dwa rodzaje informacji. a) Pierwszy rodzaj informacji to najczęściej wiadomości zawierające charakterystykę firmy i jej działalności oraz prezentację jej otoczenia. - W ramach charakterystyki firmy przedstawiony jest opis przedsiębiorstwa oraz jego miejsca i znaczenia w branży, umiejscowienie firmy w otoczeniu w sensie geograficznym oraz w środowisku instytucji i organizacji gospodarczych z nią współpracujących, rys historyczny firmy wskazujący na ciągłość tradycji w wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, strukturę organizacyjną, cele firm na najbliższy okres (od 3 do 5 lat), prezentację głównych odbiorców (konsumentów), dystrybutorów wyrobów oraz dostawców surowców i materiałów. - Informacje o działalności firmy obejmują charakterystykę wytwarzanego produktu, świadczonych usług lub sprzedawanych towarów, niepowtarzalne ceny produktu, cykl jego żywotności i projektowane zmiany w jego konstrukcji, opis maszyn i wyposażenia potrzebnych do produkcji lub świadczenia usług, ochronę produktu przez patenty, prawa autorskie i znaki firmowe, określenie wielkości obecnego i szacowanego na przyszłość rynku, przewidywane sposoby dystrybucji produktów, opis stosowanej technologii w wytwarzaniu wyrobów. - Prezentacja otoczenia firmy zawiera analizę rynku i analizę konkurencji oraz strategie marketingową, charakterystykę głównego rynku, określenie konkurencji, jej zasięgu i zagrożeń występujących ze strony konkurentów, porównanie własnego wyrobu z wyrobami konkurencyjnymi, omówienie organizacji dystrybucji towarów, strategii w zakresie cen, serwisu naprawczego i systemu gwarancji, opis stosowanych środków i zakresu reklamy oraz utrzymywania więzi z konsumentem. Pierwszy rodzaj informacji to także charakterystyka zarządu i stosunków własnościowych firm, opis doświadczeń zawodowych osób zarządzających firmą, życiorysy tych osób, ich wyniki menedżerskie oraz rola w zespole, skład rady nadzorczej, wykaz i charakterystyka doradców firmy, wyszczególnienie współwłaścicieli firmy, sposób podziału własności i jej rodzaj. b) Drugi rodzaj informacji obejmuje przede wszystkim plan działania i dane finansowe. - Pierwsza grupa informacji w tym zakresie to opis procesu produkcji i usług oraz organizacji handlu, charakterystyka przebiegu procesu produkcyjnego, wykorzystania wyposażenia i urządzeń produkcyjnych, stosowanych surowców i materiałów, wpływu procesu wytwórczego na środowisko naturalne, planowanej wymiany wyposażenia (plan inwestycji) oraz konserwacji i renowacji urządzeń. - Druga grupa informacji dotyczy zatrudnienia pracowników i zawiera opis obecnego i planowanego zatrudnienia w różnych przekrojach, systemów wynagradzania pracowników, trybu i kosztów szkolenia, sposobu naboru i oceny kadr. - Trzecią grupę stanowi plan rozwoju firmy, określający warunki, jakie muszą być spełnione, by osiągnąć zamierzona produkcję i sprzedaż, sposób funkcjonowania firmy w przyszłości (tryb zarządzania, struktura organizacji sprzedaży), formę zagospodarowania środków inwestycyjnych (plan inwestycji), znaczenie rozwoju firmy dla miejscowości i regionu, liczbę nowych miejsc pracy. - Ostatnia grupa informacji to ocena finansów i ich prognoza zawierająca określenie wielkości kapitału potrzebnego do przewidywanej działalności przedsiębiorstwa, pochodzenie kapitału, dochód właścicieli od zainteresowanego kapitału, plan wykorzystania kapitałów, przewidywany bilans firmy oraz rachunek wyników. 3.Ostatnia, trzecia część biznesplanu składa się z załączników uzupełniających informacje zawarte w poprzednich dwóch częściach. Niekiedy załącznikami mogą być plany odcinkowe lub ich fragmenty, zawierające często dodatkowe informacje o produkcie i usługach, zdolności produkcyjnej firmy, sytuacji rynkowej, sprzedaży, systemie zarządzania i strukturze organizacyjnej, sytuacji finansowej oraz szczegółowe obliczenia dotyczące zaopatrzenia, zatrudnienia, efektywności przedsięwzięć itp. JAKIE SĄ CELE BIZNESPLANU? Plan musi być: prosty, dokładny, użyteczny. Osoba przygotowująca biznesplan powinna rozpocząć od poszukiwa­nia odpowiedzi na pytanie: - Jaki jest obecny status przedsiębiorstwa? Zgromadzona informacja zasili zasób informacji firmy, co z kolei pomoże w odpowiedzi na inne ważne pytanie: - Do osiągnięcia, jakich celów powinno dane przedsiębiorstwo dążyć? Znajomość obecnego stanu przedsiębiorstwa i jasne określenie celów automatycznie nasunie planiście następujące pytanie: - Jaki jest najbardziej skuteczny sposób osiągnięcia tych celów? JAK SPORZĄDZA SIĘ BIZNESPLAN? Planista powinien wykonać wiele bardzo szczególnych zadań, aby upewnić się, że końcowy dokument przyniesie odpowiedź na postawione trzy pytania. Poszczególne kroki można ująć w następującej sekwencji: - Historia - Cele - Założenia . - Kwantyfikacja - Alokacja zasobów - Kontrola - Analiza wrażliwości - Planowanie wariantowe a) Historia- Jaki jest obecny status przedsiębiorstwa? Szczegółowa analiza przedsiębiorstwa, mająca na celu ocenę tego, co wydarzyło się w ostatnim roku w podstawowych dziedzinach jego działal­ności, jest ważnym elementem sporządzania planu. Obejmuje ona ocenę wyników przedsiębiorstwa w takich dziedzinach jak sprzedaż, ceny, produkcja, dystrybucja oraz finansowanie i administracja. W małym przedsiębiorstwie operacje te mogą być stosunkowo mało skomplikowane. Czasami nawet mogą się wydawać zbyt proste, by im poświęcać baczniejszą uwagę. Jednak tylko systematyczna kontrola tych pozornie oczywistych działań pozwala na zachowanie ich nieskomp­likowanego charakteru. Szczegółowa analiza dotychczasowych wyników przedsiębiorstwa może również skłonić planistę do porównania celów, jakie sobie w przeszło­ści to przedsiębiorstwo wytyczyło z jego obecnymi osiągnięciami. Informacja niezbędna do oceny dotychczasowych wyników przedsię­biorstwa powinna dotyczyć następujących głównych obszarów: - dostarczany produkt lub usługa; - branża - marketing - produkcja - finanse - kadry - administracja Zbadanie tych aspektów działalności firmy pozwoli kierownictwu uświadomić sobie silne i słabe strony przedsiębiorstwa. b) Cele- Jaki jest docelowy stan przedsiębiorstwa? Główne zadanie planisty polega na wyjaśnieniu, co przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć. Ze względu na znaczną elastyczność małych przedsię­biorstw ich zarząd często nie uświadamia sobie rzeczywistego charakteru zachodzących zmian. Szczegółowa analiza stanu przedsiębiorstwa dostarcza wskazówek niezbędnych do stwierdzenia, czy firma powinna zrewidować przyjęte poprzednio cele. c) Założenia- Czy są one poprawne? Podstawowym zagadnieniem jest określenie założeń, na których opiera się cały plan. Można np. założyć, że inflacja będzie wynosić nadal 5% rocznie bądź też, że wzrośnie do 7%- obie stopy mogą być uznane za realne, każda z nich jednak będzie miała odmienny wpływ na tak istotne elementy biznesplanu jak ustalanie cen, wyliczanie kosztów, zysków i przepływów gotówkowych. Podobnie dla dużej firmy eksportowej niezmiernie istotne są oczekiwania, co do kształtowania się kursu walutowego w okresie objętym planem. d) Kwantyfikacja- Jak można ująć cele w kategoriach finansowych? Przeformułowanie i wyjaśnianie celów jest czymś więcej niż tylko żonglerką słowną. Planista musi przełożyć cele na liczby albo konkretne zadania po to, by ocenić ich prawdopodobny wpływ na stan finansowy firmy. Wartość sprzedaży netto (pomniejszona o koszty produkcji i administ­racji) pozwala określić spodziewane przepływy gotówkowe i wielkość zapotrzebowania na kredyt. e) Alokacja zasobów- W jaki sposób osiągnąć wytyczone cele? Po ustaleniu celów i zbadaniu ich finansowych implikacji, planista powinien rozważyć działania i zasoby, które są potrzebne do osiągnięcia założonych wielkości. Być może konieczna będzie reorganizacja pewnych dziedzin? Może przedsiębiorstwo wymaga intensyfikacji reklamy albo zmiany jej koncepcji? f) Kontrola- Czy plan jest realistyczny? Realistyczny plan nieodmiennie zakłada kontrolę porównawczą, którą wyeliminuje niezgodności i sprzeczne zadania. Przy prostych operacjach, niebezpieczeństwo wystąpienia braku spójności jest mniejsze, ale nawet tutaj planista musi sprawdzić, czy sposób alokacji dostępnych zasobów jest zgodny z ogólnymi celami organizacji i czy osiągnięcie tych celów w przedsiębiorstwie jest w ogóle możliwe. g) Analiza wrażliwości- Czy plan jest elastyczny? Dodatkowa kontrola polega na rozważeniu wpływu, jaki na wyniki planu miałyby zmiany niektórych jego podstawowych założeń, tj. określeniu stopnia wrażliwości planu na te zmiany. Na przykład, jaki skutek dla produktów firmy miałoby wprowadzenie lub podwyżka podatku od wartości dodanej. Dzięki kontroli możliwe jest również przeformułowanie planu i zmiana alokacji zasobów, jeśli plan pierwotny nie zapewnia realizacji celów firmy. Przygotowanie biznesplanu dla nowej restauracji sieci MacDonalds Organizacja prac związanych z przygotowaniem biznesplan. Budowa planu działania firmy składa się z następujących czynności i czasu trwania tychże czynności. A. Weryfikacja pomysłu na funkcjonowanie restauracji (10, 15, 20) B. Weryfikacja lokalizacji (10, 12, 14) C. Rozmowy z centralą w Warszawie (4, 6, 8) D. Szkolenie (4, 6, 8) E. Plan organizacyjny: założenia (6, 10, 14) F. Plan finansowy: założenia i dane wejściowe (6, 18, 30) G. Adaptacja nieruchomości, wykończenie, wyposażenie (6, 8, 10) H. Nawiązanie kontaktów z dostawcami (2, 4, 6) I. Rekrutacja pracowników i szkolenia (2, 4, 6) J. Kontrola z Centrali (8, 13, 18) K. Analiza raportu centrali (1, 2, 3) L. Przygotowanie planu technicznego (2, 3, 4) M. Przygotowanie planu marketingowego (1) N. Przygotowanie planu organizacyjnego (1) O. Uzgodnienia dotyczące opracowanej wersji planu finansowego (1, 2, 3) P. Uzgodnienia dotyczące opracowanej wersji biznesplanu (1, 2, 3) Q. Korekta planu finansowego (1, 2, 3) R. Scalenia biznesplanu (2, 3, 4) S. Kampania marketingowa (18, 28, 36) T. Wdrożenie (4, 10, 16) Rozważywszy założenia dotyczące kolejności wykonywania poszczególnych czynności doszedłem do wniosków: (0/A) (A/B) (B/C) (C/DEFG) (FG/H) (DEFH/I) (I/J) (J/K) (K/L) (L/M) (M/N) (N/OP) (OP/Q) (Q/RS) (RS/T) Na podstawie powyższego można tworzyć graf: Następnie szukamy najdłuższej drogi z pt. 1 do pt. 15. Najdłuższa droga (krytyczna) wynosi 111 dni. Możemy stworzyć teraz wykres Ganntta. Widać wyraźnie, że na ewentualne opóźnienia można pozwolić sobie tylko w czynności D i E (12 dni). Czas wykonania pozostałych nie może być dłuższy niż zaplanowaliśmy ASORTYMENT PRODUKCJI Na potrzeby projektu założymy, że restauracja przygotowuje tylko dwa rodzaje kanapek: Za jedną sztukę kanapki A otrzymuje 5 zł Za jedną sztukę kanapki B otrzymuje 4 zł Do wyrobu jednej kanapki A zużywa się: - 1 bułkę (50gr) - 5 dag mięsa (8 zł/kg) - 20 dag warzyw (6 zł/kg) - inne dodatki (50gr) - 40 ml sosu (6zł/l) - 0,2 roboczogodzin Do wyrobu jednej sztuki kanapki B zużywa się: - 1 bułkę (50gr) - 5 dag mięsa (8 zł/kg) - 10 dag warzyw (6 zł/kg) - inne dodatki (30gr) - 25 ml sosu (6zł/l) - 0,1 roboczogodzin Czas pracy wynosi 5h dziennie. Jedna roboczogodzina kosztuje 5 zł, zatrudnienie wynosi 2 osoby, które pracują 22 dni w miesiącu. Budżet zakładu nie może przekroczyć 5 000zł miesięcznie Przydział – 100 kg mięsa, 200 kg warzyw x – liczba kanapek A y – liczba kanapek B Ograniczenia: 1. Roboczogodziny 5·2·22=220 2. Budżet ≤ 5 000 zł 3. Mięso ≤ 100 kg 4. Warzywa ≤ 200 kg Koszt prod. A = (0,5) + (0,05·8) + (0,2·6) + 0,5 + (0,1·6) + (0,1·5) = 3,70 zł Koszt prod. B = (0,5) + (0,05·8) + (0,1·6) + 0,3 + (0,1·6) + (0,05·5) = 2,65zł (1) 0,2x + 0,1y ≤ 220 (2) 3,70x + 2,65y ≤ 5 000 (3) 0,05x + 0,05y ≤ 100 (4) 0,2x + 0,1y ≤ 200 x ≥ 0, y ≥ 0 x, y - całkowite Funkcja zysku F(x,y) = (5 – 3,70)x + (4 – 2,65)y F(x,y) = 1,30x + 1,35y → max Rysunek przedstawia możliwą produkcję (szary obszar). Obliczymy teraz współrzędne punktu przecięcia prostej 2 i 4 (pt A): 3,70x + 2,65y ≤ 5 000 0,2x + 0,1y ≤ 200 Z tego wynika, że: x = 187,5 y = 1625 A=(187.5, 1625) Aby maksymalizować zysk przedsiębiorstwa należy produkować 187,5 kanapek A i 1625 kanapek B Zysk w takim przypadku wynosić będzie: F(187.5,1625) = 2437,5 zł. Uwzględniając założenie o liczbach całkowitych otrzymujemy, że najbardziej zyskowna jest produkcja A’=(187,1625) a zysk wynosi F(A’)=F(187,1625)=2436,85 zł. BIBLIOGRAFIA: 1. S. Dębski- „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw”’ 2. A. West- „Zaplanuj swój biznes”, 3. S. Kasiewicz- „Zarządzanie organizacyjne w dobie globalizacji”, 4. D. Waters- „Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi”.